Powstanie sejneńskie. Minęła setna rocznica. Kto o niej pamięta?

Z Wikipedii

Powstanie sejneńskie[edytuj]

Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Powstanie sejneńskie
Defilada polskiej kawalerii w Sejnach
Czas	23-28 sierpnia 1919
Miejsce	Europa Wschodnia
Terytorium	powiat sejneński
Przyczyna	spór o przynależność powiatu sejneńskiego
Wynik	wygrana Polaków
Strony konfliktu
II Rzeczpospolita  Litwa
Dowódcy
ppor. Adam Rudnicki(POW) † ppor. Wacław Zawadzki (POW) mjr Mieczysław Mackiewicz (41 pp) Kazys Ladiga
Siły
* 1000 członków POW (pięć kompanii piechoty i szwadron kawalerii) * 41 Suwalski Pułk Piechoty 1200 żołnierzy piechoty i 120 kawalerii batalion rezerwowy
Straty
37 ludzi nieznane

Powstanie sejneńskie – polskie powstanie, zorganizowane przez Polską Organizację Wojskową, przeciw litewskiej administracji na Sejneńszczyźnie w dniach 23-28 sierpnia 1919. Obok powstania wielkopolskiego 1806 roku, powstania wielkopolskiego 1918-1919 i II powstania śląskiego jedno ze zwycięskich powstań w dziejach Polski.

Spis treści

• 1Tło i przygotowania
• 2Powstanie
• 3Upamiętnienie
• 4Zobacz też
• 5Przypisy
• 6Bibliografia
• 7Linki zewnętrzne

Tło i przygotowania[edytuj | edytuj kod]

Wycofywanie się wojsk niemieckich w lecie 1919 roku na zachód, w wyniku zakończenia I wojny światowej, otworzyło tak Polakom, jak i Litwinom możliwości roztoczenia na zwalniane przez Niemców obszary Suwalszczyzny własnej władzy państwowej. 26 lipca 1919 roku Rada Najwyższa Ententy wytyczyła linię demarkacyjną (linia Focha), rozgraniczającą sporne terytoria. Litewska administracja opuściła znaczną część Suwalszczyzny, pod jej kontrolą pozostały jednak Sejny i tereny aż po rzekę Czarna Hańcza, leżące po polskiej stronie tej linii^[1].

W sierpniu, na skutek niepowodzeń negocjacji, dowództwo suwalskiego Okręgu POW podjęło decyzję o zorganizowaniu powstania. Był to wynik wizyty w mieście premiera Litwy, Mykolasa Sleževičiusa, który zachęcał mieszkańców do oporu wobec Polaków.

Okręg, pod dowództwem ppor. Adama Rudnickiego, dysponując ok. tysiącem zakonspirowanych i uzbrojonych ludzi zdecydował się na siłowe rozwiązanie kwestii przynależności terytorialnej Sejn i okolic. Polacy byli zorganizowani w pięć kompanii piechoty i szwadron kawalerii. Litwini mieli liczebną przewagę, dysponując 1200 żołnierzami piechoty i 120 kawalerii.

Powstanie[edytuj | edytuj kod]

O godzinie 3 w nocy z 22 na 23 sierpnia 1919 Polacy rozpoczęli działania zbrojne. Jednocześnie kompania podchorążego Łankiewicza uderzyła na Krasnopol, rozbrajając załogę litewską i biorąc do niewoli około 40 jeńców. Polacy, wykorzystując zaskoczenie, wyparli z miasta Litwinów, którzy nie stawiali znaczącego oporu. Po litewskiej stronie linii Focha zajęto również Kopciowo, Wiejsieje i Łoździeje. Po kilkunastu godzinach znaczny obszar Suwalszczyzny znajdował się już w rękach POW. Powstańcy liczyli, że wkrótce z Suwałk nadejdzie mający obsadzić granicę 41 Suwalski Pułk Piechoty, który miał zjawić się w mieście 23 sierpnia.

Granica polsko-litewska

Klasztor w Sejnach

Pomnik poległych w powstaniu sejneńskim na cmentarzu rzymskokatolickim w Suwałkach przy ul. Bakałarzewskiej

Litwini ściągnęli posiłki w rejon Kalwarii i Łoździejów i o godzinie 4.30 26 sierpnia rozpoczęli kontratak i po dwóch godzinach odzyskali miejscowości położone poza linią demarkacyjną oraz Sejny i po uporczywych walkach opanowali je. W czasie obrony Sejn zginął ppor. Zawadzki, jednak oddziały POW przeprowadziły, pod dowództwem ppor. Alexandrowicza, kontratak i odbiły Sejny jeszcze tego samego dnia.

Żołnierze regularnego polskiego wojska zostali zatrzymani na trasie do Sejn na rozkaz gen. Wojciecha Falewicza^{[potrzebny przypis]}, dotarli do miasta po czterech dniach walk, 27 sierpnia ok. godz. 16:00. Następnego dnia rano dotarła kolejna kompania 41 PP. Ok. godz. 5:00 nastąpił ostatni litewski atak. Powstańcy i żołnierze po całodziennej walce odparli litewski atak, Litwini wycofali się poza linię Focha. W tym dniu został ranny dowódca sił powstańczych por. Adam Rudnicki. 1 września powstańcy zostali wcieleni do suwalskiego pułku. Straty polskie wyniosły ok. 37 zabitych i ok. 70 rannych, litewskie są nieznane^[2].

Do 9 września linia Focha została obsadzona przez regularne wojska i walki wygasły. Przedwczesny wybuch powstania spowodował niepowodzenie planowanego zamachu stanu na Litwie, który miał zastąpić rząd Mykolasa Sleževičiusa bardziej propolskim rządem.

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

• Pomnik powstania sejneńskiego w Sejnach - odsłonięty w 1999 roku w 80-tą rocznice powstania sejneńskiego^[3]
• Pomnik poległych w powstaniu sejneńskim na rzymskokatolickim cmentarzu w Suwałkach
• Ulica Powstańców Sejneńskich w Sejnach - od 2017 roku (d. ul. J. Marchlewskiego)^[4]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Konflikt polsko-litewski
• stosunki polsko-litewskie
• Warwiszki

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

1. ↑ Kronika powstań polskich 1794–1944. Warszawa: Wydawnictwo Kronika, s. 355. ISBN 83-86079-02-9.
2. ↑ Stanisław Buchowski: Powstanie Sejneńskie 23-28 sierpnia 1919 roku (pol.). [dostęp 2015-05-17].
3. ↑ Pomnik powstania sejneńskiego, otwartezabytki.pl [dostęp 2016-01-22].
4. ↑ Ulica Powstańców Sejneńskich, um.sejny.pl [dostęp 2017-01-30].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Stanisław Buchowski: Konflikt polsko-litewski o Ziemię Sejneńsko - Suwalską w latach 1918-1920, Sejny 2009
• Stanisław Buchowski: Ziemia Sejneńsko - Suwalska 1918-1920, Sejny 2004.
• Stanisław Buchowski: Powstanie Sejneńskie 23-28 sierpnia 1919 roku. Ośrodek „Pogranicze - sztuk, kultur, narodów” w Sejnach. [dostęp 2012-06-18].
• Urząd miasta Sejny – Historia
• Adam Grzeszak: Gdzie Litwa, gdzie ojczyzna?. polityka.pl, 2009-11-04. [dostęp 2012-06-18].